+++यात्रा संस्मरण+++
-
मदन राई लामाखुले
तेज गतिमा कोचलाई ड्राइभरले हाकि रहेको थियो ,केही ताली र केहि हल्ली खल्ली को आवाज कोचभित्र भयो मैले अफ्नो मोवाईलको घडि हेरे,स्थानिय समयलाई मेरो I phone सेट गरिदिनु भएको थियो , मेरा जुवाई भिम राईले यसवेला ठिक ४ बजे को थियो, गाडि भित्रको हल्ला र उत्साहित माहोलले हामी स्वीजल्याण्ड प्रवेश गरी सकेका थियौं भन्ने सोझो अर्थ थियो ।
मेरो मनमा चाहि अर्को जिज्ञासा थियो, कि कतिबेला हामी अर्को देशको सिमाचौकीमा हाम्रो पासपोर्टमा प्रवेश आज्ञा लगाउनु पर्छ ? तर त्यस्तो रहेनछ ।
ई यु आबध्द देशहरुमा कतैपनि बोर्डर चेक पोस्टमा हाम्रो भिसा लाउन परेन, मैले नेपालबाटै सेन्जेन भिसा लगाएर आएको थिएँ, काठमाण्डौं को जर्मन दुतावासले मेरो र मेरो श्रीमतीलाई यूरोप भ्रमण को अनुमति भिसा लगाई दिएको थियो ।
मैले सोचेको थिए, प्रत्यक देशको सिमानामा भिसा लगाउनु पर्दछ, तर यूरोपियनसंग आवद्ध देशहरुमा त्यस्तो रहेनछन । खुल्ला सिमा खुल्ला प्रवेश, कुनै छेक थुन कुनै प्रवेश अनुमति केहि नचाहिने रहेछ ।
एक देशवाट अर्को देश प्रवेश गर्दाको अवस्था थाहा पाउनै गाह्रो हुने, सिमाना छ । प्रवेश द्वार छ ! तर हाम्रो कोचलाई कुनै ढााटले छेकेन एकदम स्वागतका साथ कुनै चेक जाँच नगरी कुनै अर्को देश प्रवेश पाउने व्यवस्था यूरोपियन, यूनियन अन्तरगर्त को देशहरुमा रहेछ ।
हुन पनि धेरै जसो भू वनोट, बाटा, घाटा, बिकास, उधोग, व्यपार, व्यावसाय, बिकाश मोडल, जन जीवन, पद्धति, हावापानी प्राय मिल्दो जुल्दो रहेछ । प्राय एकै प्रकार को जस्तो राजनीतिक व्यवस्था फरक फरक भएता पनि आम मानिस को जीवन पद्धति लाई नियन्त्रित र व्यवस्थित गर्ने नियम कानुनको अनुशासनको पालन एकै प्रकारको दखियो । 
यस्तै यस्तै अनुभूती का साथ अगाडी को यात्रा अलि फरक केही होचो, अग्लो पछाडी भू–भाग तिर हाम्रो कोच एउटा भूमिगत सुरुङ मार्ग तर्फ अग्रसर भयो, त्यो भू–भाग स्वीजल्याण्ड को भूमी थियो । हामी एउटा घाँटीमा आईपुगेको रहेछौं । फ्रान्स र स्वीजल्याण्ड को सिमानामा ।
जब मलाई स्वीजल्याण्ड प्रवेश भएको अनुभूती भयो मेरो मन अरु उद्धेलित हुँदै मेरो मोवाईलको क्यामेरा अन गरी हाले, धमा–धम पहाड खोच, हरियो वन जंगल खोला नालाहरुको फोटो कैद गर्न थाली हाले, मेरो आँखा अति रोमान्चित भै रह्यो, मेरो देश (नेपाल) को भू–वनावट र यो स्वीजल्याण्ड को पहरा, डाडाहरुलाई मन मनै तुलना गर्न थाले, यात्राकै क्रममा नजिकै अग्लो डाँडामा सेताम्य बाटो बाटै देखिने हिउँले छोपेको डाँडा र मेरो देशको हिमाल मनभरी सम्झदै घन्टौ बितेको पतै भएन ।
हामी स्वीजल्याण्ड को खोचै–खोंचको यात्रापछि एउटा सानो तर अति सुन्दर बजार Wilderswil भन्ने ठाउँको Alpenrose and Garden Hotel को अाँगनमा करिब ७ः३० बजेतिर ल्याई पुर्यायो ।
हामी सवै पूर्व निर्धारित हाम्रो टुर अप्रेटर ले बुकिङ्ग गरिसकेको कोठा कोठामा गयौं, पहाड डाँडा हरियाली हराभरा डाँडा को फेदिमा भएको यो काठै–काठ बाट निर्मित होटल गार्डेनमा आजको हाम्रो बासपछि भोली ठिक ८ बजे सोहि होटलको रेष्टुरेण्टमा बिहान को Dinner पछि आजको निर्धारित कार्यक्रम अनुसार हामी Heart of the Jung frau यरिया को अति महत्वपूर्ण World Heritage सुचिमा अति सुन्दर युरोप भरिमा सवै भन्दा अग्लो भू–भागमा रहेको रेलको स्टेशन हुदै स्वीजरल्याण्डको हिमाल Jung frau पहाड चढनेछौं, सफा झर्ना, खोला,बन, पाखा, गाउँ, वस्ति ईत्यादी अवलोकन गर्नका लागि लालायीत छौं ।
रात बिताएको होटल नजिकै बिहान ८ः३० बजे हामी बिधुतिय रेलमा चढ्छौं, त्याहाँबाट हामी आज त्यो हिमालमा रेलद्वारा यात्रा गर्ने छौं , जुन ३ वर्षसम्म पहाड छेडेर बनार्ईएको हिमाल का उच्च पहाड सम्म पुर्याईएको रहेछ, हामी लाई तिन वटा रेल बदलेर मात्र त्यो ठाउँम पुर्यायौं जहाँ हजारौं पर्यटक हरु रमाई रहेका थिए ।
हिउँ खेली रहेका थिए, पहाडमा सुरुङ्ग खनेर रेल पुर्यार्ईएको सायद यो संसारकै अदभूत प्रयोग थियो, जस्लाई सम्पन्न गर्नु त्यो देशले निकै पुस्ता खर्चनु परेको थियो ।
करिब ४० डिग्री को उकालो मा सानो रेल चढ्नको लागि तेश्रो लिक (लाईन) पनि विक्षाईएको हुँदो रहेछ । तिन ठाउँमा रेल बदली गरेर हामी जब गन्तव्य तिर अगाडी जादै गर्दा प्रस्ट थाहा हुने गर्थ्यो कि उकालोमा अखटामा टेक्देै रेल उकालो चढ्दैछ ।
कुनै अग्लो ढिस्कानोमा मुसाले चारै तर्फ दुलो खनेर ओहोर दोहोर गर्दछ । दुलोमा विचरण गर्दछ, त्यस्तै भान हुने गर्दथ्यो त्याहाको रेल्वे टनेलहरु ।
हरेक दुलो दुलोमा (सुरुङ्ग मार्ग) मुसा रुपी रेल दौडिरहेको छ, त्यस्तै वारी पारी को भिर, पहरा, पाखोहरुमा सुन्दर सुन्दर गाउँ वस्ती चिटिक्क परेका wooden house काठै काठबाट घरहरुको वीस्तीहरुबाट ८०, ८५ डिग्री उकालो मा केबल कारहरु अनगिन्ती प्यारा ग्लाईडिङ्गहरु उडिरहेको आफै आफै व्यस्ततामा दौडि रहेको, उडिरहेको देख्न पाईन्थ्यो मेरो मन मस्तिष्कमा मेरो देश नेपाल को, काठमाण्डौं चन्द्रागिरीमा बनाएको केवलकार र गोर्खाको मनकामना मा जाने केबलकारको झ–झल्को आईरह्यो ।
अरु अनावश्यक स्वैर कल्पना पनि ममा आयो । कल्पना पनि भयो ५ वर्ष अगाडि रसुवा जिल्लामा गोसाईकुण्ड जान भनेर तेज भाई संगै गएको बेला पाएको दुःख सम्झेर, धुन्चेबाट उकालिदा को कष्ट सम्झेर त्यो पञ्चनको जंगल र Jung frau Swigerland को यात्रा मलाइ दाजेर मनको लड्डु पकाएँ , धुन्चेको पञ्चन जंगल उत्कृष्ट हुने रहेछ भन्ने लाग्यो ।
हामी नेपालको धनी भूगोलका गरिब मानिस आज मँ, मेरी श्रीमती, छोरी, जमुना (U.K) निवासी युरोप मध्यको सवैभन्दा प्रसिद्ध यात्रा गन्तव्य स्थल Jung frau यात्रामा छौं ।
हामी रेलद्वारा यात्रा गरि रहदा झ्याल बाट वारी पारी को दृश्य जति सुन्दर र सफा देखिन्थ्यो त्यो सवै मेरो क्यामेरामा कैद गर्न र मनको क्यामेरामा कैद गर्न मेरो आँखा लाई फुर्सद थिएन । र म जस्ता रेल भित्रका संसार बाट यात्रामा आएका यात्रुहरु को मनोदसा एउटै थियो ।
सवैले सुन्दर दृश्य गाउँ वस्ती हिउँको ढिस्कोहरु आ–आफ्नो क्यामेरा भित्र कैद गरि रहदा ३ घण्टा समयको रेलको उकालो चढाई र ठाउँ ठाउँमा रेल बदली गरि रहेको समयको ख्यालै रहेनछ ।
हामी, त्यो लामो समय लगाएर मानव हातद्वारा कुटो, कोदालो गैती, झयम्पल, हम्मर, छिनो द्वारा निर्मित सुरुङ्ग मार्ग छिचोलेर अन्तिम् शिखरको स्टेसन आईपुगयोैे, निक्कै चिसोको अनुभव भैरहेको थियो, तथापि गरम न्यानो कपडाको सवैले जोहो गरेकोले खासै फरक परेन, चिसो संग राम्ररी सघर्ष गर्न सवै मानिसहरु सक्षम देखिन्थे ।
हामी जब रेलबाट बाहिर निस्कियौ ठूला–ठूला सुरुङ्ग पार गदैं एउटा यस्तो अनौठो घरमा पुग्यौ जुन पहरामा टासिएको एउटा ठूलो डिपार्टमेन्टल बजार थियो, त्याहाँ राखिएको खाजा घर ( restourent), विभिन्न उपहारका सामग्रीहरु अनेकन स्थानिय हात द्वारा निर्मित उपहारको सामानको ठूल–ठूला पसलहरु र त्याहाँ अवलोकन गर्ने र खरिद गर्ने यात्रु आगन्तुकहरु को भिड हेर्न लाएकको थियो । त्याहाँको चक्लेट, लोक प्रिय छ ।
जब हामी ३४५४ मिटर उचाईमा रहेको World Heritage सुचिमा दर्ता भएका renzer see र Thune see दुई ठूल–ठूला (पोखरी) को बिचमा त्यो Jung frau क्षेत्र को उच्च रेल स्टेसनमा पुगेर यस्तो एउटा हिउँ घर (दरवार) को ५ औं तला पुगेर बाहिर हिउँको फुस फुसाई रहेको मन्द हिम वर्षा संग रमाउँदा मेरी श्रीमती हिरादेवी खुब खुसि र उमंंङ्गीत देखिन्थिन,हिमाली देशका हामी जीवनमा पहिलो चोटी हिउँ संग खेल्ने मौका पाएर, म पनि कम्ति रमाएको थिईन ।
यूरोपियन देशहरु मध्यका सबैभन्दा उच्च र हिउँको समुन्द्र (Sea of ice) भनेर चिनिने त्यो ३६०० उचाई हिउँ समुन्द्रको बाहिरको हिउँका मैदान पाखाहरु, हिम गुफाहरु हिउँमा अनेकन आकृतिहरु क्रिष्टलका आकृतिहरु देखेर खुब रमायौं ।
मौसमको हकमा चहि माईनस् –३ ले सबै सबैलाई पुलकीत बनाई रहेको देखिन्थ्यो, हजारौ मानिसको गन्तव्य स्थल त्यो स्वीजल्याण्ड भूमिको स्वप्न दृश्यस्थलनै थियो ।
Mr Adolt Guyer Zeller-जसले पहिलो चोटि स्यानो सेतो कागज मा पेन्सील (सिसा कलम) ले कोरेर कल्पना गरेका थिए सन १८९३ मा ।
र त्यस्को अन्तिम गृह कार्य हुँदै त्यसको मास्टरप्लान हुदै अन्तिम डिजाईन तयार भएपछि तत्कालिन स्वीस संघिय सदनले 21 December 1894 मा स्वीकृति दियो, र July 27-1896 बाट निर्माण कार्य सुरु भयो । लगभग १५० ईटालियन श्रमीकहरु द्वारा काम सुरु गरियो, करिब २ वर्ष लगातार काम पुर्णकालिन काम गरेर परियोजना को एक खण्ड Kleine भाग सम्पन्न भयो, त्याहाँ सम्मको भाग सम्पन्न श्रमिक द्वारा हाते औजार हरुबाट सम्मन्न भयो ।
Adolf guyer- Zeller- जसको प्रत्यक्ष रेख देख र कुशल निर्देशनमा त्यो परियोजना भै रहेको थियो ।
तिब्र गतिले काम अगाडी बाढिरहेको बेला थियो अब कडा चट्टान को काममा हाल हाल्ने बेला भएको थियो ,जस्को लागि विभिन्न विष्फोटक पदार्थहरु को प्रयोग समेत गर्ने अवस्था थियो । सोही समयमा निमोनिया (चिसो को संक्रमण) ले Adolf Guyer को 1899 April 3 मा दुःखद निधन भयो ।
उनी स्वीस देशका एकजना औद्योगिक (चुम्वकिय) प्रतिभाशाली व्याक्ति थिए, जस्को उद्योग सम्वन्धी एउटा अदितिय ग्यानसिप र क्षमता भएका नागरिक थिए, जस्ले Jung frau Summit सम्म बिधुतिय रेल पुर्याएर संसारका पर्यटक यात्रुहरुको मन जित्न सकिन्छ भन्ने कुराको सपना देखे र अहिले त्यो साकार पनि भएको छ ।
संसारका पर्यटकहरुको गन्तव्य सपना स्थल बनेको छ । जस्को निर्माण पहाह फोडेर रेल कुदाउने काम अत्ति गाह्रो र चुनौतीपूर्ण थियो भनेर कल्पना सम्म गर्न सकिन्छ , जसको कारण थियो धेरै मान्छेहरुको मृत्यु अंग भंग भएको थियो, जाहाँ त्यो समयमा मजदुर को ज्याला केबल 4.60 franc मात्र थियो, यतिज्यालामा काम गर्दथे, जो ज्यादै न्यून हो ।
१९०५ मा जब मजदुर हडतालले तिब्ररुप लियो र ज्याला वृद्धि को माग तिव्र भयो तब बाध्य भएर परियोजना स्थगित गनुपर्यो ।
काम बन्द भएपछि अन्यौलता र निरासा छायो । मानिसहरु बेरोजगार भए, यो क्रम दुई वर्ष चल्यो। तेस्रो वर्षको May 11 तारिक मा पुःन संचालन गर्ने सूचना जारी गरियो र काम सुरु भयो, मन्द गतिमा बिस्तारै कामले गति लिन थाल्यो, सत्र वर्षमा वल्ल काम सम्पन्न भएर विधुतीय रेल संचालन हुन थाल्यो , जसको लागत लगभग त्यस जमानामा १६ मिलियन स्वीस फ्रेक नेपाली रुपैया करिब १ खर्ब ३२ अर्ब जति हुन आउला,जति खर्च भएको कुरा (Jung frau Rail way note ) अनुसार देखिन्छ ।
संसारको आधाभन्दा बढी मुल्यवान र लोकप्रिय घडिहरु निर्माण गर्ने थलो यही स्वीजरल्याण्डलाई भनिन्छ । जस्तो Rolex, Tisot, Pateke, Heuer ईत्यादी नामुद घडिहरु, साथै बैंकिङ क्षेत्रमा पनि यो देशलाई अति सुरक्षित र भरपर्दो भनिन्छ । यसका साथै त्याहा को गुणस्तरमा भरपर्दो विस्वासलाई ,पैसामा परिणत गर्ने स्वीस नागरिक र त्याहाँका सरकार को राजनीतिक र ब्यबहारिक कौशलता हेर्दा ईष्र्या लाग्दो छ ।
पहाडको उच्च भू–भाग मा स्तरिय होटलहरु,रेष्टुरेन्टहरु, हिउँमा खेलिने, रमाउने विभिन्न सामग्रीहरु, साधनहरु सो क्षेत्रमा यत्र, तत्र, देख्न सकिन्छ ।
Jungfrau क्षेत्रको 23 sq mile क्षेत्रमा फैलिएको हिउँको सिखर डाँडा पहरा, पाखाहरु अति मनमोहक आँखै लोभिने गरी सजाईएकाछन । संसार का मानिस त्याहाँ जान लालायीत हुन्छन ।
बिहानको यूरोपियन लञ्च Hotel Alfonsoss Garden मा भएपछि १ घण्टा पछि हाम्रो गाडि ठिक ८ बजे पश्चिम दक्षिण तर्फ हान्नियो । करिब २५०० मिटर अग्लो पहाह घुम्दै घुम्दै फेरी पहाडको फेदिको बिशाल तलाउ नजिक बाट पहाड को खोजै खोच टनलै टनलको बाटो वारिपट्टी बाट हाम्रो गाडी दौडि रहेकोछ ।
पारिपट्टि को भिर पाखो मा विधुतिय रेल दौडिरहेको रमाईलो दृश्य हेदैर्, हामी ठिक १०ः३० बजे ईटली प्रवेश गर्दछौं । जब हामी ३५ माईल एउटै टनेल भित्र करिब २८ मिनेट Koach को ८० माईलको रफ्तार पार गरेपछि हामी ईटली भूमिमा प्रवेश गरेछौं ।
