उनलाई पार्टीले सिन्धुपाल्चोकको पिस्कर गाउँमा जिम्मेवारी दिएको थियो । ‘रातभर संगठन गरिन्थ्यो । अरू बेला घाम मात्र छिर्ने ओडारमा बसेर दिन काट्थें,’ उनले भनिन्, ‘गरिबी, अशिक्षा र समाजबारे पिस्करमा धेरै बुझ्ने मौका पाएँ ।’
- नमोबुद्ध संवाददाता,
काठमाडौं—नेपालको संविधानले नीतिगत तहमा महिलाको सहभागिता सुनिश्चितता गरेपनि निर्णायक तहमा पुरुषहरु नै हावी भएको गुनासो अहिले पनि उस्तै छ । नेपालको राष्ट्रपतिमा एमाले उपाध्यक्ष विद्यादेवी भण्डारीले दुई पटकसम्म त्यो स्थान हाँसील गरिन् तर कार्यकारी पद नभएकोले धेरै चर्चाको विषय बनेन ।
यसैबीच एमालेकै उपाध्यक्ष अष्टलक्ष्मी शाक्य नेपालको पहिलो महिला मुख्यमन्त्री बनेकी छन् । उनी वाग्मती प्रदेशको मुख्यमन्त्रीमा बुधबार नियुक्त भएपछि सामाजिक सञ्जालहरुमा बधाईको ओईरो देखिन्छ ।
नेतादेखी सर्वसाधारणसम्मले यसप्रति उत्साह जनाएका छन् । काभ्रेबाट निर्वाचित प्रदेश सांसद एमाले युवा नेता चन्द्र लामा लगायत सबै प्रदेशसभा सदस्यहरुले खुसी व्यक्त गर्दै बधाई ज्ञापन गरेका छन् ।
महिला अभियन्ता सूर्यमाया दनुवारले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा खुसी व्यक्त गरेकी छन् । एमाले विभाजनको घृनित कार्यप्रति असन्तुष्टि त छँदैछ,यसबीचमा शाक्य जस्तो योग्य र संघर्षशील महिलाले यो कार्यकारी पद प्राप्त गरेकोले पनि चर्चा स्वभाविक भएको काभ्रे कोशिदेखाका एमाले युवा नेता प्रकाश ब्लोनको भनाई छ । ब्लोन मात्रै हैन मुलुकका महिलाजनहरुमा झनै उत्साह बनेको छ शाक्य पहिलो महिला मुख्य मन्त्री हुनु । संघीय व्यवस्था प्रति प्रतिबद्ध नेतृ भएकोले शाक्यको नेतृत्वले संघीयता बलियो हुने विश्वास पनि व्यक्त गरिएको छ ।
शाक्यको राजनीतिक जीवन
शाक्य २०१० सालमा काठमाडौं–२३ स्थित झोंछेमा जन्मिएकी हुन् । अष्टमीका दिन जन्मिएकाले उनको नाम अष्टलक्ष्मी राखिएको थियो । एसएलसी दिएपछिको खाली समयमा अध्ययनका लागि भनेर उनी चिनियाँ पुस्तकालय जान्थिन् । त्यही बेलादेखि राजनीतिप्रति उनको चासो बढेको हो । २०२६ सालबाट उनले राजनीति सुरु गरेकी हुन् । चिनियाँ साहित्य अध्ययन गर्दा कम्युनिस्ट पार्टीले सबैलाई बराबरी गर्छ भन्ने विषयले राजनीतिप्रति आफूलाई आकर्षित गरेको उनको भनाइ छ । चिनियाँ क्रान्ति र कम्युनिस्ट सिद्धान्तबारे बुझ्न थालेकी उनलाई वामपन्थी विचारका गुरु डा. महेशमान श्रेष्ठले माओत्सेतुङका विचार बुझाएका थिए ।
एसएलसीपछि क्याम्पस भर्ना भइन् । उनी र सुलोचना मानन्धरसहितको टोलीले सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजना गथ्र्यो । माओत्सेतुङबाट प्रभावित भएर शाक्यसहितका साथी चिनियाँ लालसेनाको जस्तै लुगा लगाएर गाउँ जाने गर्थे । २०३६ पुस ४ गते पार्टीमा भूमिगत भएर काम गर्ने उद्देश्यले तत्कालीन नेकपा मालेमा उनी आबद्ध भइन् । राजनीतिमा सक्रिय भएका कारण घरबाट बाहिर निस्कन प्रतिबन्ध थियो ।
विवाहको कुरा छिनेपछि भने उनी भूमिगत भइन् । भोज जाने भन्दै घरबाट निस्केकी उनले २ पेजको पत्र परिवारका नाममा लेखेकी थिइन् । उनलाई पार्टीले सिन्धुपाल्चोकको पिस्कर गाउँमा जिम्मेवारी दिएको थियो । ‘रातभर संगठन गरिन्थ्यो । अरू बेला घाम मात्र छिर्ने ओडारमा बसेर दिन काट्थें,’ उनले भनिन्, ‘गरिबी, अशिक्षा र समाजबारे पिस्करमा धेरै बुझ्ने मौका पाएँ ।’ भूमिगत भएको करिब डेढ वर्षमै उनले अमृतकुमार बोहरासँग जनवादी विवाह गरिन् । पछि भूमिगत अवस्थामै २०४५ सालमा उनी इलाममा पक्राउ परिन् । करिब एक दशक भूमिगत बनेकी उनले २०३५ सालमा ३५ दिन र २०४६ सालमा १२ दिन जेल जीवन भोगिन् ।
२०४६ सालको परिवर्तनपश्चात् उनको खुला राजनीतिक जीवन सुरु भयो । सानै उमेरमा विद्रोह गरेको परिवारसँग २०४६ सालको बहुदलपश्चात् मात्रै मिलन भयो । उनले २०६१ सालमा महिला बालबालिका तथा समाज कल्याण र २०६५ मा उद्योगमन्त्रीको जिम्मेवारी पनि सम्हालिसकेकी छन् । २०५६ सालमा काठमाडौंबाट सांसद बनेकी उनी दोस्रो संविधानसभामा समानुपातिक सदस्य भइन् ।
अखिल नेपाल महिला संघको अध्यक्षसमेत भइसकेकी शाक्य पार्टीमा निरन्तर सक्रिय महिला नेत्री हुन् । २०७४ सालको प्रदेशसभा निर्वाचनमा काठमाडौं क्षेत्र नम्बर ८ ‘क’ बाट उनी निर्वाचित भएकी हुन् । नयाँ संविधानअनुसार भएको पहिलो चुनावपछि नै उनी मुख्यमन्त्री बन्ने सम्भावना भए पनि एमालेभित्रको गुट संघर्षका कारण त्यो अवसरबाट वञ्चित भइन् । प्रदेशको इन्चार्जसमेत रहेकी शाक्य प्रदेशमा बहुमत प्राप्त एमालेको संसदीय दलको चुनाव जित्दै मुख्यमन्त्री बन्ने अनुमान धेरैले गरेका थिए । तर, केन्द्रीय सदस्यसमेत नरहेका हेटौंडा नगरपालिकाका पूर्वमेयर डोरमणि पौडेलसँग उनी पराजित भइन् ।
नेकपा माओवादी केन्द्र एकीकरण भएपछि बनेको नेकपाभित्र विवाद चर्किनुका विभिन्न कारणमध्ये शाक्यको पराजय पनि एक थियो । माओवादी केन्द्रसँग छुट्टिएपछि पनि यो विषय एमालेभित्र रहिरह्यो । नवौं महाधिवेशनमा माधवकुमार नेपाल समूहबाट एमाले उपाध्यक्ष जितेकी शाक्य नेपाल समूहबाट छुट्टिएपछि मुख्यमन्त्री बन्ने अवसर प्राप्त गरेकी हुन् । बुधबार राति उनले हेटौंडास्थित प्रदेश प्रमुख कार्यालयमा पद तथा गोपनीयताको शपथग्रहण गरिन् । प्रदेश प्रमुख विष्णु प्रसाईंले उनलाई बहुमतका आधारमा मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त गरेका हुन् ।
शाक्य कसरी बनिन् मुख्य मन्त्री ?
मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलले बुधबारै एमाले संसदीय दलको नेता र मुख्यमन्त्री पदबाट राजीनामा दिएका थिए । शाक्यलाई मुख्यमन्त्री र संसदीय दलको नेता बनाउन पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीबाट निर्देशन आएसँगै पौडेल राजी भएका थिए । पौडेलकै प्रस्तावमा शाक्यलाई सर्वसम्मत रूपमा संसदीय दलको नेता चयन गरिएको थियो ।
हाल वाग्मतीमा नेकपा एमालेको एकल बहुमत छ । सभामुखसहित ५६ सांसद रहेकामा पार्टी विभाजनअघिसम्म ओली समूहमा ३४ सांसद र माधव नेपाल समूहमा २२ जना सांसद थिए । तत्कालीन समयमा नेकपाभित्र विवाद हुँदा पौडेलविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गराउँदै दाहाल–नेपाल समूहले शाक्यलाई नै मुख्यमन्त्रीका रूपमा अगाडि सारेको थियो ।
‘पार्टी विभाजन हुनु हुँदैन र एमाले एकढिक्का छ भनेर सन्देश दिन मुख्यमन्त्रीको पद सम्हालेको हुँ,’ शाक्यले भनिन्, ‘पार्टी अध्यक्ष ओली र वरिष्ठ नेता नेपालसँग छलफल गरेरै यो विषय टुंग्याइएको हो ।’ आफ्नाविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव नआउने गरी मुख्यमन्त्री बनेको उनले बताइन् । आफूलाई माओवादी र कांग्रेसको पनि समर्थन रहने उनको दाबी छ ।
सन्दर्भ सामाग्री सहयोग : ekantipur.com
