- नमोबुद्ध संवाददाता
काभ्रे– कुनै बेला तामाङ सामुदायको सांस्कृतिक राजधानी मानिने तेमाल क्षेत्रबाट ल्याइएको टोटलाको फूल थालभरि सजाइएको ढोकाछेउ पुगेपछि प्राज्ञ डा. अमर गिरी अल्मलिए । ‘अब के गर्नुपर्छ ?’ काभ्रे साहित्य यात्राको दोस्रो दिन आयोजित कवि गोष्ठीको उद्घाटन समारोहमा उनले सोधे । तामाङ मौलिक पोसाक लाएर छेवैमा उभिएकी स्थानीय युवतीले भनिन्, ‘यो फूललाई सगुन पोङ (रक्सीको कोसेली) मा छोएर चारैतिर छर्केर बाटो खोलिदिनुस् ।’ डा. गिरीले त्यसै गरे, बल्ल समारोहको ढोका खुल्यो । यसपछि टोटला र दूधको टीका लाएर हलमा पुगेका स्रष्टाहरूले ‘नेपाली कवितामा तामाङ साहित्यकारको योगदान’ विषयमा गर्मागरम बहस गरे, आआफ्ना सिर्जना सुनाए ।
नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानको काव्य विभागसँग मिलेर तेमाल फाउन्डेसनले गरेको ‘काभ्रे साहित्य यात्रा’ का लागि बुधबार राजधानीबाट दुई दर्जन कवि काभ्रे पुगेका थिए भने स्थानीय स्रष्टाहरूको जमघट पनि उत्तिकै थियो । अघिल्लो दिन स्थानीय तामाङ स्रष्टाहरूसित छलफल र तेमाल क्षेत्रको अध्ययन भ्रमणबाट सुरु भएको यात्राको बुधबार कवि गोष्ठी र काव्य विमर्शसहित मैझारो भएको हो । कुलाकी (तामाङ टोपी) लाउँदै प्रमुख अतिथि डा. गिरीले डम्फु बजाएर उद्घाटन गरिएको समारोहमा लेखक गोले केआर चालिसेलीले ‘नेपाली कवितामा तामाङ साहित्यकारको योगदान’ विषयक कार्यपत्र प्रस्तुत गरे । कार्यपत्रमा उनले पारिजात (विष्णुकुमारी वाइबा), कृष्णभूषण बल, कृष्ण पाख्रिनदेखि अहिलेका पुस्तासम्मका तामाङ कविहरूले नेपाली काव्य साहित्यमा पुर्याएको योगदान जोडे । छुटेका केही सन्दर्भमाथि टिप्पणी गरे कवि राजु स्याङतान र बिना थिङले ।
‘मुलुक बहुजातीय भएकै कारण नेपाली साहित्य समृद्ध बनेको छ,’ प्राज्ञ गिरीले भने, ‘नेपालभित्रका अन्य जातजातिबाट आएका शब्दहरू मेटिदिने हो भने नेपाली बृहद् शब्दकोष नै अपुरो हुन्छ । यी आगन्तुक शब्दहरू अझ बढदै गएका छन् ।’ उनले सामाजिक सहअस्तित्व र सद्भाव निर्माणमा पनि यसले सघाउने बताए ।
‘भाषा र पहिचान जोगाउने काम साहित्यले गर्ने’ बताउँदै साहित्यकारहरूलाई बढीभन्दा बढी आफ्नै मातृभाषामा साहित्य रचना गर्न’ पनि उनले सुझाए । विशेष अतिथि वरिष्ठ साहित्यकार मोहन दुवालले पछिल्लो समय नेपाली साहित्यमा तामाङ समुदायबाट थुप्रै स्रष्टाहरू भित्रिरहेकोमा खुसी प्रकट गरे । रेडियो नमोबुद्धको सहकार्य रहेको कार्यक्रममा स्टेसन म्यानेजर भक्त स्याङतानले तामाङ समुदायमा टोटलाको फूललाई प्रेम, सद्भाव र पवित्रताको प्रतीक मानिने बताउँदै कविहरूको निधारमा सजिएको फूलले सद्भाव प्रवद्र्धन गर्ने दाबी गरे । प्रतिष्ठान प्रज्ञा सभा सदस्य शशी लुमुम्बुले पनि त्यही ध्येयले कार्यक्रम गरिएको प्रस्ट पारे ।
यसपछि कविहरू अभय श्रेष्ठ, केशव सिलवाल, ब्रम्हप्रिय प्रेमस्वरूप, छविरमण सिलवाल, चन्द्र रानोहाछा, सुको साइबर, देवकी अभिलाषी, सुनीता खनाल, अमृता स्मृति, रामगोपाल आशुतोष, शीतल कादम्बिनी, लक्ष्मी रुम्बा, मोक्तान थेबा, हरिहर तिमल्सिना, शीतल लामा, अनिशा थिङ, बिन्दु अधिकारी ढकाल, अर्जुन ग्लान, शुक्र राईलगायतले कविता सुनाए भने संगीता थिङ र धनकुमारी घिसिङले फापर व्हाई (तामाङ लोक काव्य) प्रस्तुत गरे ।
यो सिलसिलालाई स्थानीय स्रष्टाहरू दिनमान गुर्मछान, नरेन्द्र नगरकोटी, निर्भिकजंग रायमाझी, पलपल दाहाल, अविरल ओझेल, अटुट दोङ, समर्पण श्री, विवश पन्त, कविराज लामा, रामसुन्दर देउजा, कमल कुइँकेल, सजना आचार्य, हरिप्रसाद चौंलागाईंलगायतले जोडे । कार्यक्रममा तामाङ समुदायको बिहेमा खुवाइने सेल रोटी, अचार र आइराक (तामाङ रक्सी) को परिकार खुवाइएको थियो । तेमाल फाउन्डेसनका अध्यक्ष जगत तामाङले ‘केन्द्र र मोफसल जोड्न यस्ता कार्यक्रमले पक्कै सघाउने’ दाबी गरे । कवि गोष्ठीअघि स्रष्टाहरूले काभ्रेको देवीस्थान डाँडा, शान्ति वाटिकालगायत थलो भ्रमण गरेका थिए । काभ्रे साहित्य यात्रा स्थानीय स्रष्टाका लागि अवसर बनेको फाउन्डेसनका सचिव हीरामान बल तामाङले दाबी गरे ।
