नमुना फर्मको अवलोकन :
- नमोबुद्ध संवाददाता,
तेमाल–एसिया एडको आर्थिक सहयोगमा सिप्रेड संस्थाले जिल्लाको तेमाल गाउँपालिका क्षेत्रमा लागु गरेको स्पिड फर लाईफ परियोजनाको प्रभावकारीतामाथि स्थानीय जनप्रतिनिधिहरुले प्रसंशा गरेका छन् । बिहिबार पालिका अध्यक्ष सलाम सिं तामाङ,उपाध्यक्ष दुर्गामाया तामाङ,प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत लक्ष्मण कुईकेल,वडाध्यक्ष मानबहादुर श्रेष्ठ,तिमाल सिं तामाङ लगायतको टोलीले परियोजनाको प्रत्यक्ष अवलोकनपश्चात यस्तो प्रतिक्रिया व्यक्त गर्नुभएको हो ।
“तपाईंहरुको कामप्रति खुसी छु,यसमा पालिका पनि साथमा छ ।”,पालिका अध्यक्ष तामाङले भन्नुभयो–“तेमालको समृद्धिका लागि कृषि क्षेत्रको व्यवसायीकरणमा सबैको सहकार्य आवश्यक हुन्छ ।”
पालिका अध्यक्ष तामाङले सबै बजेट वडामा पठाएपनि वडा कार्यालयहरुले कृषि क्षेत्रलाई सोचेजस्तो सम्बोधन गर्न नसकेको औंल्याउनुभयो । आगामी आर्थिक वर्षमा कृषि क्षेत्रलाई नीति,कार्यक्रम र बजेटमार्फत गरिने सम्बोधनमा स्पिड फर लाईफ परियोजनाको उदाहरणीय कामले ध्यानाकर्षणको काम गर्ने उहाँको भनाई छ ।
पालिका उपाध्यक्ष दुर्गामाया तामाङले आफूहरु निर्वाचित भएको वर्षदेखीनै केहि न केहि रुपमा कृषि क्षेत्रमा जोड दिने गरेको दावी गर्नुभयो । “जहाँ सम्भावना छ,जहाँका किसानको प्रमुख आम्दानीको स्रोत कृषि बन्न सक्छ,तिनै ठाउँहरुलाई लक्षित गरी हामीले कृषि कार्यक्रम र योजनाहरु गर्दै आएका छौं ।”,उहाँले भन्नुभयो–“सिप्रेडका प्रतिनिधिहरु पालिकामा आउनुभयो,हामीले बुद्धिमत्तपूर्ण तवरले नै तेमाल वडा नं. १ र २ लाई सिफारिस गर्यौं किनकी कृषि उत्पादनका लागि तेमालका अन्य ठाउँको तुलनामा उर्वर माटो र सिञ्चाईको उपलब्धता यहि ठाउँमा छ,हाम्रो सिफारिसमा यो ठाउँ पार्नु पनि महत्वपूर्ण सहयोग नै हो ।”
पालिकाले टनेल निर्माणका लागि प्लाष्टिक,कृषि विउविजन जस्ता कृषि सामाग्रीहरु कम्तीमा ५० प्रतिशत अनुदानमा दिने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । आगामी आर्थिक वर्षमा यसलाई प्रभावकारी बनाउँदै लैजाने पालिका उपाध्यक्ष तामाङको प्रतिवद्धता छ ।
पालिकाका प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत कुईंकेलले इच्छाशक्ति भएका युवालाई गतिलो उदाहरण कृषि क्षेत्रबाटै मिल्ने बताउनुभयो । अनुगमनका क्रममा तेमाल २ का जयमान तामाङले खुर्सानीको विउ बेचेरै ६ महिनामा ३ लाख कमाएको अनुभव सुनाएको यो उदाहरणबाटै थुप्रै युवाले स्वदेशमै परिश्रम गर्न उर्जा प्राप्त गर्न सकिने उहाँको धारणा थियो ।
युवाको कृषि कर्मले पालिकालाई उत्साहित बनाएको उल्लेख गर्दै उहाँले पालिका सक्दो सहयोगको पक्षमै रहेको जानकारी दिनुभयो । स्थानीय कृषक जयमानले पालिकाले पाईप किन्न सहयोग गरे राम्रो हुने अपेक्षा व्यक्त गर्नुभएको थियो । किसानका यस्ता समस्याहरु तत्काल सम्बोधनको प्रयास गरिने प्रतिवद्धता पालिका प्रतिनिधिहरुले जाहेर गरे ।
वडा नं. १ का वडाध्यक्ष मान बहादुर श्रेष्ठले सिप्रेडको परियोजनाले तेमालमै सकारात्मक सन्देश प्रवाह गरेको तर्क गर्नुभयो । स्थानीय स्रोत साधनको परिचालन गरि कृषि क्षेत्रलाई मजवुत बनाउन किसानमा यसले थप हौसला जगाएको उहाँको भनाई छ । परियोजनाले विउ उत्पादनका साथै तरकारी तथा मसला बाली उत्पादनका लागि किसानलाई आवश्यक ज्ञान र सीपको विकास गरिदिदा कृषि क्षेत्रले व्यवसायीक रुप लिने उहाँको विश्वास छ ।
आफ्ना वडाका युवा जमातलाई कृषि कर्मप्रतिको दृष्टिकोण बदल्न सिप्रेडको भुमिका रहने उल्लेख गर्दै उहाँले कृषि क्षेत्रको उन्नयनमा हरेक वर्ष वडास्तरमा बजेट विनियोजन गर्ने गरेको जानकारी दिनुभयो ।
“वडा भेलामा स्थानीयहरुबाट कृषिको विषयनै उठान हुदैन,सबैले बाटो खन्ने प्रश्ताव मात्रै बोकेर आउँछन् ।”,वडाध्यक्ष श्रेष्ठले भन्नुभयो–“तर पनि हरेक वर्ष कृषिमा बजेट छुट्याउदै आएका छौं,अहिलेसम्म यहाँका स्थानीय सहकारीहरुमार्फत कार्यन्वयन हुदै आएको छ र केही बजेट किसानलाई विउविजन र किरामार्ने विषादि वितरण गर्नमै केन्द्रित रह्यो,सिप्रेडको यो परियोजनाले कृषिप्रति ध्यान खिच्न मद्धत गर्नेछ ।”
वडा नं.२ चुखाका वडाध्यक्ष तिमाल सिं तामाङले कृषि क्षेत्रलाई वडाले कहिल्यै नभुलेको बताउनुभयो । वडा,पालिका तथा विभिन्न संघसंस्थासँग सहकार्य गरी तालिम,कृषि सामाग्री वितरण लगायतका कामहरु गर्दै आएको उहाँले बताउनुभयो ।
एक दशक अगाडी पनि आफ्नो क्षेत्रमा सिप्रेडले विउ उत्पादन र बजारीकरणको परियोजना सञ्चालन गरेको स्मरण गर्दै उहाँले सिप्रेड फेरि फर्किएकोमा खुसी व्यक्त गर्नुभयो ।
स्थानीय कृषि सञ्जालका अध्यक्ष एवं अगुवा किसान विरनन्द तामाङले सस्र्यूंखर्कको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै कृषि रहेको जानकारी दिनुभयो । “यो सिप्रेडकै देन हो,१० वर्ष अगाडी सिप्रेडले यहाँका किसानमा एक किसिमको उर्जा प्रवाह गरेको थियो,आज फेरि आगमन भएको छ ।”,उहाँले भन्नुभयो–“सिप्रेडले थप आशा जगाएको छ,यसमा पालिकाको साथ बलियो हुनुपर्यो भन्ने हाम्रो माग छ ।”
कृषि बजेट छरिंदा प्रभावकारी काम नदेखिने तथा कृषि कर्म नै गर्न चाहाने किसानलाई सहयोगको बल नपुग्ने धारणा राख्दै उहाँले पालिकाले पनि नमुना फर्महरुमार्फत स्थानीय किसानहरुको ध्यान तान्न सकिने सुझाव दिनुभयो ।
वडा नं. १ खहरेघाटस्थित फूलबारी विउ उत्पादन सहकारी संस्थाका अध्यक्ष कालीप्रसाद पाण्डेले कृषि पेशालाई व्यवसायिक बनाउन यो सहकारी स्थानीयमाझ सक्रिय रहेको बताउनुभयो ।
“एक दशक अगाडी हामीलाई कृषि कर्म सिकाएर जाने सिप्रेड पुनः मेरै पहलमा फर्किएको छ,यसबाट आम किसानले लाभ लिन सकुन् भन्ने हो ।”,उहाँले भन्नुभयो–“हामीले बेलैमा सहकारीको भवन पनि बनायौं,अहिले हामी निकै व्यवस्थीत ढंगले अघि बढेका छौं,लाईफ सिडले चाँहि यहाँका किसानले उत्पादन गरेका विउको बजारीकरणको काम गर्दै आएको छ,यहि क्षेत्रबाट करोड माथिको विउविजन बजारमा जान्छ ।”
कृषि ज्ञान केन्द्रसँग सहकार्य गरी मकै उत्पादन पकेट क्षेत्र बनाउने योजना समेत अघि बढिसकेको उहाँले जानकारी गराउनुभयो ।
सिप्रेडको परियोजनाले स्थानिय स्तरमा रहेको रैथाने जातको बालीको संरक्षण,विउ उत्पादनका लागि कृषकहरुलाई उत्प्रेरित गराउन क्षमता विकास,कृषि सामाग्री वितरण लगायतका काम गर्दै आएको सिप्रेड प्रतिनिधि नवराज न्यौपानेले बताउनुभयो । मेथिनकोटमा सिड बैंक स्थापना समेत अघि बढेको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
कृषि क्षेत्रमा स्थानीय किसान,सिप्रेड र स्थानीय सरकारको बलियो सम्बन्ध निर्माणका लागि यस्तो अवलोकन भ्रमणले मद्धत पुग्ने उहाँको धारणा छ । जुन सम्बन्धको लाभ स्थानीय किसानको कृषि कर्ममा देखिने उहाँको विश्वास छ ।
टोलीले वडा नं. १ खहरेघाटका रत्न भण्डारी,फूलबारी विउ उत्पादन सहकारी संस्थाको भवन तथा संस्थाको कृषि कार्यक्रम,वडा नं. २ का जयमान तामाङ,वडा नं. २ का विरनन्द तामाङले सञ्चालन गरिरहेका नमुना कृषि फर्महरुको अवलोन गरेको थियो । जसमध्ये भण्डारी र विरनन्दको नमुना फर्म निर्माणमा सिप्रेडले १ लाख बरारको कृषि सामाग्री सहयोग गरेको थियो ।
जनप्रतिनिधिहरुलाई ति फर्महरुमा अपनाइएको कृषि प्रविधिबारे तेमाल कृषि शाखाका प्रमुख पवन वली र सिप्रेडका कृषि प्राविधिक नारायण खत्रीले जानकारी गराउनुभएको थियो ।
अवलोकन टोलीमा पालिका अध्यक्ष सलाम सिं तामाङ,उपाध्यक्ष दुर्गामाया तामाङ,प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत लक्ष्मण कुईकेल,प्रशासन अधिकृत वषन्तबहादुर केसी,कृषि शाखा प्रमुख पवन वली, वडाध्यक्षद्धय मानबहादुर श्रेष्ठ र तिमाल सिं तामाङ,वडा सदस्यद्धय सरस्वती थपलिया र मानध्वज तामाङ,स्थानीय वुद्धिजीवि इन्द्र अधिकारी,सिप्रेड प्रतिनिधिद्धय नवराज न्यौपाने,नारायण खत्री लगायत हुनुहुन्थ्यो ।