- शिशिर दोङ
तेमाल–बीउ उत्पादन एक सृजनशिल व्यवसाय हो र संवेदनशील विषय पनि । यसको बजारीकरण पनि महत्वपूर्ण पाटो हुनै नै भयो कृषिमा रम्ने किसानहरुका लागि । यिनै सन्दर्भमा वातावरण तथा कृषि नीति अनुसन्धान प्रसार एवं विकास केन्द्र (सिप्रेड) को Speed For Life परियोजनाले तेस्रो पटकको कार्यक्रम अन्तर्गत किसानहरुलाई वर्ण शकर बीउ उत्पादन र बजारीकरण सम्बन्धी यहाँका टोल टोलमै तालिम दिइएको छ । काठमाडौं विश्वविद्यालयका सहप्राध्यापक धुर्व गौचनले वर्ण शकर बीउ उत्पादन गर्न अपनाउनुपर्ने तौरतरिका र यसको बजारीकरणबारे काभ्रेको तेमाल गापा वडा नं. १ सस्र्युंखर्क र २ चुखाका किसानहरुमा ज्ञान प्रवाह गर्नुभएको हो ।
एसिया एड सरकारको सहयोगमा संचालित परियोजनाले स्थानिय तहमै यस्तो तालिम गरेपछि कृषकहरुमा खुसी छाएको सिप्रेडका प्राबिधिक नारायण खत्री बताउनु हुन्छ । कार्यक्रम संयोजक नवराज न्यौपने भन्नुहुन्छ–“सम्बन्धित विशेषज्ञनै टोल टोलमा ल्याएर हामिले कृषकरुलाई तालिम दिएका छौं । यसले किसानहरुमा व्यावसायिक बीउ उत्पादनमा उत्साहित बनाउने र कृषि उत्पादनमा गुणस्तरीयता कायम राख्ने हाम्रो विश्वास छ ।”
तालिममा सहभागी किसानलाई पनि उत्साह जगाएको छ । “तालिम एकदमै महत्वपूर्ण लाग्यो । ब्यवहार उतार्न सकेमा निकै फाईदा हुने रहेछ ।”–तिनपिप्ले तरकारी बीउ उत्पदन कृषक समुहका अध्यक्ष रामहरी आलेमगरले भन्नुभयो । तेमाल गाउँ पालिका स्तरीय बजार ब्यवस्थापन संजालका अध्यक्ष वीर नन्द लामा भन्नुहुन्छ–“उत्पादन गरेको बीउमा भौतिक शुद्धता र गुणस्तरीयता हुदा हुँदै किसानले सोचे अनुरुपको बजारीकरण नभएकोले बिगतको तुलनामा तजा तरकारी उत्पादन तिर चाहिँ आकर्षित भइरहेको छन्, यो समयमा बिशेषत : गोलभेडाको वर्ण शंकर बीउ उत्पदन प्रविधि तथा बजारीकरण सम्बन्धी यो तालिम अति उत्तम लाग्यो ।”
तेमालको १ र २ नम्बर वडामा बीउ उत्पादन फस्टिने सिप्रेड प्राविधिक खत्रीले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार वर्णशंकर विउमा उत्पादकत्व बृद्धिको मात्रा बढि हुन्छ ।
सिप्रेडको परियोजनाले यस गाउँपालिकाको १ र २ वडामा १९ वटा समुहका ६९ जनाका साथै नमोबुद्ध नगरपालिकाको ९ वटा समुहका ३३ जना,सिन्धुपाल्चोकको हेलम्भु र मेलम्चीको ८ वटा समुहका ४४जना कृषकहरुलाई यसखाले तालिम दिइसकेको छ ।
सिप्रेड, शान्ति जनाअदर्श सेवा केन्द्र जस्त संघ सस्थाहरुले तेमालमा कृषि परियोजना चलाउँदै आएका छन् । कृषि क्षेत्रको उन्नयनमा तेमाल गाउँपालिकाको भने खासै लगानी देखिदैन । बजेट नछुट्याउँदा कृषि क्षेत्रमा पालिकाको आफ्नो भुमिका नै न्यून देखिएको कृषि शाखा प्रमुख पवन वली स्वकीर्नुहुन्छ । पालिकाले कर्मचारी अभावको कारण देखाउँदै वडा सचिवको भुमिकामा खटाइएको तितो अनुभव लिइरहनुभएको छ वलिले ।
पालिकाको बजेट आ–आफ्नो वडामा ल्याउन एकढिक्का भएका वडाध्यक्षहरुले पनि वडामा कृषि क्षेत्रलाई प्राथमिकतामा नराख्दा स्थानीय किसानहरुले चित्त दुखाईरहेका छन् । यो परिस्थितीले गर्दा कृषिमा केहि होलाकि भन्ने स्थानीय किसानहरुको आशा एनजिओका परियोजनाहरुमाथि नै निर्भर हुन पुगेको छ ।
