राजनीतिज्ञ तथा साहित्यकार बिपी कोइरालालाई युवा अवस्थामै घाँटीको क्यान्सर भयो | त्यो बेला अहिलेजस्तो परीक्षण र उपचार सुलभ थिएन | यहि अवस्थामा उनले महत्वपूर्ण राजनैतीक तथा साहित्यिक उचाइ पाए | उनका सिर्जनामा कतै पनि क्यान्सरको पीडा तथा हीनताबोध देखिएन | बोली मसिनो हुँदै नसुने हुनेबेलासम्म उनी अनबरत संघर्षमा रहे | उनीसंग भएको प्रचुर आत्मबल नै उनको सुखायु तथा दीर्घायुको कारण बन्यो |
पूर्ब प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालालाई फोक्सोको क्यान्सर थियो | तत्कालिन अवस्थामा उनी जति सक्रिय नेपाली कांग्रेसमा कोहि पनि थिएन | एकपटक उनी प्रोस्टेट ग्रन्थीको अप्रेसन गर्न बैंकक गए | आज जसो उनको अप्रेसन भयो | भोलिपल्ट उनी ठमठम हिंड्दै हाम्रो एयरपोर्टमा सलामी ग्रहण गरे | जतिसुकै बिरामी भएपनि उनी सुकिलो भएर बस्थे | यो सबै आत्मबलको कारण सम्भब भएको थियो |
हाम्रा प्रधानमन्त्री केपी शर्माओली जेलमा बस्दा अल्सर र आन्द्राको टीबीले ग्रस्त भएका थिए | देख्ने जो कोहिले पनि उनी बाँच्छन् भनेर कल्पना पनि गर्दैनथे | उनमा भएको बिशाल आत्मबलको कारण उनी बाँच्न सफल भए | दुई दुई पटक मृगौला प्रत्यारोपण गरे, दर्जनौं पटक डाइलाइसिस गरे, अचानक एपेन्डिक्स फुटेर तथा पेटभरी फैलिएर निकै गम्भीर अवस्थामा पुगे | तुरुन्त शल्यक्रिया गरेर उनी बाँचे | उनको दुर्लभ कुशलताको मुख्य कारकतत्व आत्मबल नै हो |
२ बर्ष आयु तोकिएका साहित्यकार जगदीश घिमिरेले मृत्यु शैय्यामा अन्तर्मनको यात्रा लेखे | त्यो पुस्तकले उत्तम शान्ति पुरस्कार तथा मदन पुरस्कार पायो | उनी साहित्यिक सेलिब्रेटी बने | बोलाएका सबैजसो क्रार्यक्रममा गए, लेखनलाई निरन्तरता दिए, अनुजलाई प्रोत्साहन दिए | सकस उपन्यास लेखे | पुराना पुस्तकलाई पुनमुद्रण गरे | तामाकोशी सेवा समाजमार्फत उनले मन्थलीमा पुर्याएको योगदान अनुकरणीय छ | २ बर्ष पाएको आयुलाई उनको व्यस्तता तथा आत्मबलको कारण उनी ७ बर्ष बाँचे |
क्यान्सर जितेकी यसोदा कृष्ण श्रेष्ठ भाउजु, मनिषा कोइराला, डिप्रेसन जितेकी दीपिका पादुकोणदेखि हजारौं /लाखौं व्यक्तिहरु छन्, जो मृत्युको मुखबाट फर्किएर आफ्नो जीवन सार्थक बनाएका थिए, बनाइरहेका छन् | ती हाम्रा रोल मोडेल हुन् |
कतिपय व्यक्ति यस्ता हुन्छन् जो सानो समस्यासंग पनि डराएर, आत्तिएर मनोरोगी बनेका छन्, कम्जोर बनेका छन् तथा आत्महत्यासम्म गरेका छन् |
अहिले विश्वव्यापी महामारीको रुपमा संसारलाई मुठीमा राखेको कोरोना भाइरसको कारण सतर्क हुँदै आफ्नो काम गर्ने धेरै छन् | उनीहरुले यसको सहि जानकारी राखेका छन् तसर्थ यो समय छिटो बित्नेमा उनीहरु ढुक्क छन् | यहि फुर्सदको समयमा उनीहरुले भविष्यको खाका कोरेका छन् | अर्कोथरीका मान्छेहरु यति धेरै आत्तिएका छन् कि उनीहरुले जीवनको अँध्यारो बाहेक केहि देखेका छैनन् |
कोरोना भाइरस लागेपनि ८५ % व्यक्तिलाई सामान्य लक्षण देखिएर आफै निको हुन्छ | ७ -८ प्रतिशत अस्पताल बसेर सामान्य उपचार पछि स्वस्थ हुन्छन् भनर ७-८ % आइसीयु तथा भेन्टिलेटरमा उपचार गर्नुपर्ने हुनसक्छ | त्यसको आधिलाई मात्र खतरा हुन्छ | अहिले संसारका पचासौं ल्याबमा कोरोना संक्रमण बिरुद्धको खोप तथा औषधि पत्ता लगाउन बैज्ञानिकहरु निरन्तर लागिरहेका छन् | नयाँ खोप परिक्षणको चरणमा छ | सार्स, मर्स लगायत भाइरल रोगमा चलाइएक औषधि, मलेरिया तथा बाथमा प्रयोग हुने औषधि तथा सेकेण्डरी इन्फेक्सनको लागि एन्टिबायोटिकको सफल प्रयोग भइरहेको छ | एक देशले अर्को देशलाई सहयोग गरिरहेका छन् | कोरोना संक्रमण शिखरमा पुगेकोले अब ओर्लने क्रममा छ | तसर्थ डर मान्नुपर्ने अवस्था छैन |
हामीले आफ्नो जीवनचक्र बुझ्ने हो भने पनि डर मान्नुपर्ने कारण देखिदैन | जन्म, वृद्धि, क्षय तथा मृत्युको चक्र हामी सबैले पुरा गर्नुपर्छ | यसमा कोहि पनि अपवाद रहन सक्दैन | मृत्युको डर हो भने मृत्यु कोरोना भाइरसमा मात्र लुकेको हुँदैन | मृत्यु त हाम्रो पलपलमा रहेको छ | कसको के कारण कहिले मृत्यु हुन्छ भन्ने कुरा कसैलाई केहि थाहा छैन | त्यस्तै जन्म र मरण हाम्रो हातमा छैन भन्ने हो भने आफ्नो हातमा नभएको कुरामा के को डर ? हामी रंगमंचका पात्र हौँ भने आफ्नो भूमिका निभाउनु हाम्रो कर्तब्य हो | शास्त्रमा भनेको छ – आत्मा न जन्मन्छ, न मर्दछ | जसरी हामीले कपडा फेर्छौं त्यसरी नै आत्माले शरीरलाई फेर्ने हो |
हामी सबैको आत्मबल सगरमाथा जस्तै उच्च होस् | यो उचाइ कायम गर्नको लागि पाइला पाइलामा सतर्क बनौं | चिन्ता होइन चिन्तन गरौँ |
त्यति सजिलै कहॉ मरिन्छ ??
डा. रवीन्द्र समीर (जनस्वास्थ्य विज्ञ)को सामाजिक संजालबाट
